Poniższy tekst jest fragmentem opublikowanego TUTAJ tekstu.

Chiny, (samo)cenzura w popkulturze i inne historie

Chiński model wojny informacyjnej z Zachodem różni się od rosyjskiego. Nie skupia się tak bardzo na agresywnej promocji polityków sympatyzujących z Chinami, a na budowie pozytywnego wizerunku Chin na Zachodzie, narzucaniu swojej narracji zachodnim firmom czy stopniowym wykupywaniu firm na Zachodzie.

Przejęcie branży rozrywkowej

Poprzez wymuszanie na zachodnich producentach filmów cenzury swoich dzieł przed wpuszczeniem ich na chińskie ekrany dąży się do tego, by już wersje zachodnie były pozbawione elementów przedstawiających Chiny w negatywnym świetle. Cenzura obejmuje drobne zmiany od nazwy przeciwnika Iron Mana w „Iron Man 3” z „Mandarin” na „Man Daren”, by uniknąć chińskiej konotacji, czy poprzez wstawienie chińskich chirurgów ratujących życie Tony Starka, przez wyciszenie słów „Rosja” i „rosyjski” w „Iron Man 2” ze względu na wspólną socjalistyczną przeszłość i współczesnym sojuszu Chin i Rosji.

Nawet „Django” nie uciekł cenzurze i został odwołany z kin. Według Zhu Dake, chińskiego krytyka filmowego, stało się tak prawdopodobnie z powodu faktu, że „[Django] jest zewnętrzną siłą zachęcającą ludzi do powstania przeciwko niewolnictwu, co może przypominać chińską rzeczywistość”[78].

Marvel dokonał się samocenzury w filmie „Doktor Strange”, gdzie w komiksach z lat 60. mentorem Doktora był tybetański mnich, a obecnie jest to biała kobieta – według jednego z twórców filmu, było to spowodowane m.in. strachem przed chińską cenzurą, która powiąże to z sytuacją polityczną w Tybecie. Kapitan Ameryka również padł ofiarą cenzury – nie korzysta z amerykańskiego iPhone’a, tylko z chińskiego Vivo. Dzieje się tak, ponieważ Chiny to ogromny rynek dla kinematografii, czasem przewyższający amerykański[79].

Oczywiście są też filmy powstające w Chinach, jak np. „Wolf Warriors”, gdzie bohaterscy chińscy komandosi walczą z handlarzami narkotyków wspieranych przez amerykańskie Navy Seals[80].

Głośnym echem odbiła się również decyzja amerykańskiego producenta gier wideo, Blizzard Entertainment, który to zorganizował turniej w jedną ze swoich gier „Hearthstone”. Jeden z graczy, mieszkaniec Hongkongu, znany jako „Blitzchung” udzielał wywiadu w trakcie turnieju i podczas wywiadu miał na sobie maskę podobną do tych używanych przez protestujących mieszkańców Hongkongu oraz powiedział (w wolnym tłumaczeniu) „Wyzwolenie Hong Kongu, rewolucja naszych czasów”, co jest sloganem protestujących. Chwilę później stream został przerwany. Na drugi dzień Blitzchung został wyrzucony z turnieju, odebrano mu wygrane pieniądze i otrzymał roczny zakaz wstępu na duże turnieje. Również dwaj prowadzący stream zostali zwolnieni przez Blizzard[81].

Jednak samocenzura wykracza poza granice branży rozrywkowej i dotarła nawet do władz uczelni amerykańskiej Ligi Bluszczowej. Profesorowie z Harvardu i Princeton będą używać specjalnego słownictwa, by – jak twierdzą – chronić swoich studentów przed nowym National Security Law[82].

Wrogie przejęcie gospodarki jako część dezinformacji

Kolejnym elementem chińskiego modelu prowadzenia wojny informacyjnej z Zachodem są masowe zakupy przedsiębiorstw i nieruchomości w innych krajach. Mają one kilka celów: przejęcie patentów i know-how, zwiększenie swojego wpływu na dane państwo i przejęcie strategicznych punktów. Dobrą okazją do zakupów był kryzys w strefie Euro, dzięki czemu wiele państw szukało dodatkowych pieniędzy, jak np. Grecja[83], a kolejny dobry moment dla Chin nadszedł wraz z koronawirusem, który doprowadził do recesji w wielu gospodarkach[84].

Dla przykładu, COSCO, chińska firma transportowa, ma udziały w wielu europejskich portach, m.in. w Rotterdamie[85], zakupy obejmują również innowacyjne przedsiębiorstwa[86], np. na północy Europy[87], czy topowe marki, w tym wytwórnie filmowe[88]. Dzięki temu Chiny będą w stanie narzucić nieświadomemu społeczeństwu pozytywną wizję chińskiego reżimu poprzez bezpośredni wpływ na filmy, kampanie reklamowe czy komunikację prowadzoną przez marki. Elementem tej walki są też inwestycje oraz tanie kredyty inwestycyjne w Afryce, która przez lata była strefą wpływu Europy, ale wraz z rosnącymi inwestycjami w biednych afrykańskich krajach, ich polityczni liderzy dokonują zwrotu w stronę Chin[89].

Częścią gospodarczej wojny z Zachodem są też firmy produkujące elektronikę, czego symbolem jest Huawei i jego systemy 5G, które są zakazane przez niektóre państwa, a Stany Zjednoczone nakładają kolejne sankcje na samą firmę[90]. Chińska Partia Komunistyczna wykorzystuje również popularny w świecie Zachodu, zwłaszcza wśród młodzieży, aplikację TikTok, której moderatorzy mają przestrzegać linię cenzorską Partii, np. w kwestii Tajwanu, Tybetu czy protestów w Hongkongu[91]. Dla przykładu, konto tiktokerki Feroza Aziz z USA zostało ocenzurowane, gdy opublikowała wideo dot. prześladowaniom mniejszości muzułmańskiej w Chinach[92].

W tejże międzynarodowej wersji, zgodnie z umową zawartą między rządem a właścicielem TikTok, obecne są również przeróżne urzędy i instytucje państwa chińskiego. Obecność państwa chińskiego  jest wykorzystywana do propagowania własnego stanowiska[93], Dzieje się tak, mimo że istnieje osobna wersja TikToka skierowana na chiński rynek[94].

Co ma wspólnego dezinformacja z Konfucjuszem i pandami?

Co więcej, Chiny sponsorują w krajach Zachodu [w tym w Polsce] centra edukacyjne znane jako „Instytut Konfucjusza”, jednak od paru lat są one zamykane w USA, Kanadzie, Szwecji czy Australii z powodu bycia narzędziem projekcji miękkiej siły Chin[95]. Zarzuca im się też ograniczanie wolności akademickiej, tłumienie krytyki poza granicami Chin oraz sianie chińskiej propagandy[96].

Innym elementem chińskiej „soft power” są… pandy. Pandy są wykorzystywane zarówno jako polityczne prezenty czy elementy transakcji między państwami[97], ale również jako maskotki Chin dla świata zewnętrznego. Nie bez powodu państwowe media chętnie promują różne zabawne nagrania z pandami. Skojarzenie puchatych, słodkich i może lekko niezdarnych pand z Chinami sprawia, że zagraniczne społeczeństwa nie będą tak łatwo kojarzyć Chin z agresją[98].

Objawy COVID19 – chińska dezinformacja

Chińska propaganda była bardzo widoczna w kontekście obecnie trwającej pandemii COVID19. Pierwsza dezinformacja pojawiła się w momencie wykrycia pierwszych zarażonych na przełomie 2019/2020 r., kiedy to nałożono cenzurę na lekarzy z Wuhan[99]. Aktywnie zwalczani są ludzie, którzy łamią blokadę informacyjną, jak np. znany chiński bloger, krytyczny wobec władz, który zniknął[100].

Według śledztwa Associated Press, WHO było bezradne wobec niechęci Chin do współpracy z WHO, jednak mimo tego agencja ONZ publicznie chwaliła Chiny[101]. Jej wicedyrektor nie chciał wypowiedzieć w telewizyjnym wywiadzie słowa „Tajwan”[102]. Prawdopodobnie ma to związek z potencjałem finansowym Chin[103] lub związkami Chin z dyrektorem generalnym WHO, Tedros Adhanom Ghebreyesus[104].

Zgodnie z chińską narracją, koronawirus pojawił się w Chinach po kontakcie z osobą, która wróciła z zagranicy lub winne są Stany Zjednoczone[105]. Chińskie władze chcą być odbierane przez resztę świata jako liderzy w walce z epidemią, dlatego dzielą się wiedzą i nagłaśniają niewielką pomoc humanitarną oraz przede wszystkim sprzedają potrzebny sprzęt. Przy okazji, Chiny starają się przekonać zachodnie społeczeństwa, że ich autorytarny model państwa jest skuteczniejszy, niż zachodnie demokracje i organizacje międzynarodowe pokroju UE[106]. Przedstawia to chińska animacja zawierająca postaci z klocków LEGO, w której Chiny wyśmiewają zachodnią troskę o prawa człowieka czy politykę USA prowadzoną wobec COVID19[107].

W tym celu, poza social media i własnymi mediami, Chiny wykorzystują wykupione reklamy w zagranicznych gazetach, które publikowały artykuły autorstwa chińskich dyplomatów[108]. Reklamy w zachodnich gazetach były narzędziem również w celu budowy negatywnego obrazu protestujących w Hongkongu[109]. Chiny wykorzystują do tego też swoje anglojęzyczne media, jak „Global Times” czy „People’s Daily”, czy swoje lub swoich dyplomatów konta w social media, a także sieci fałszywych kont na Twitterze i Facebooku. Badania opinii społecznych pokazują, że w niektórych społeczeństwach wzrosła sympatia do Chin i Rosji, a spadła do UE i NATO[110]. Chińskie kłamstwa i manipulacje dot. epidemii COVID19 zebrał francuski dziennik „Le Figaro”[111].

Dezinformacja – model Rosji vs Chin

Chiński model prowadzenia wojny informacyjnej jest różny od rosyjskiego. Chiny budują soft-power przez wpływ na branżę rozrywkową, zakupy dużych firm, tanie pożyczki i duże inwestycje. Próbują przekonać resztę świata, że chiński model państwa i gospodarki jest najlepszy. W przeciwieństwie do Rosji, Chiny nie kierują swojej wiadomości do konkretnej grupy i nie wpływają bezpośrednio na polityków na masową skalę. Chiński rząd próbuje przedstawić Chiny jako państwo gospodarczo efektywniejsze, ale też skuteczniejsze w zarządzaniu pandemią. Jednakże jest to fałszywy obraz budowany na dezinformacji.

Przypisy:

[78] https://www.reuters.com/article/film-iron-man-china-idINDEE93T05P20130430

[79] https://www.cnet.com/features/marvel-is-censoring-films-for-china-and-you-probably-didnt-even-notice/; https://www.hollywoodreporter.com/news/hollywood-is-increasingly-normalizing-censorship-china-report-finds-1305935

[80] https://wyborcza.pl/7,75399,25917992,zachod-oskarza-chiny-o-pandemie-pekin-odpowiada-animacja.html

[81] https://www.theverge.com/2019/10/8/20904308/hearthstone-player-blitzchung-hong-kong-protesters-ban-blizzard

[82] https://www.forbes.com/sites/kenrapoza/2020/08/21/ivy-league-schools-self-censor-for-china/#23e86ae814a5

[83] https://www.telegraph.co.uk/finance/economics/11511653/Isolated-Greece-pivots-east-to-Russia-China-and-Iran.-But-will-it-work.html

[84] https://edition.cnn.com/2020/02/04/investing/china-markets-coronavirus/index.html

[85] https://www.forbes.com/sites/kenrapoza/2020/04/18/watch-out-for-china-buying-spree-nato-warns/#4e72ed0a1758

[86] https://hbr.org/2011/04/the-globe-how-china-reset-its-global-acquisition-agenda; https://www.businessinsider.com/china-is-buying-a-lot-of-foreign-companies-2016-2?IR=T; https://justthenews.com/world/asia/made-china-owned-china-20-deals-show-how-china-gobbling-us-assets; https://chinaobservers.eu/how-china-is-buying-influence-in-europe/

[87] https://foreignpolicy.com/2020/04/15/china-is-bargain-hunting-and-western-security-is-at-risk/.

[88] https://www.industryweek.com/the-economy/article/22024894/should-we-allow-the-chinese-to-buy-any-us-company-they-want; https://variety.com/2020/biz/asia/china-tencent-music-buying-stakes-in-universal-warner-1234644387/

[89] https://www.bruegel.org/2019/07/chinas-investment-in-africa-what-the-data-really-says-and-the-implications-for-europe/; https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2010/05/the-next-empire/308018/; https://qz.com/africa/1825914/chinas-investment-in-africa-more-influential-than-uk-france/; https://www.cgdev.org/blog/what-does-chinas-investment-africa-mean-europe

[90] https://www.forbes.com/sites/kenrapoza/2020/04/18/watch-out-for-china-buying-spree-nato-warns/#4e72ed0a1758

[91] https://www.wionews.com/world/tiktok-an-entertainment-platform-or-chinese-propaganda-company-299518

[92] https://www.theguardian.com/technology/2019/nov/27/tiktok-makeup-tutorial-conceals-call-to-action-on-chinas-treatment-of-uighurs

[93] https://www.scmp.com/abacus/culture/article/3029515/china-tiktok-another-tool-government-spread-its-message

[94] https://www.businessinsider.com/tiktok-parent-company-bytedance-spreads-chinese-propaganda-report-2019-11?IR=T

[95] http://wenku.baidu.com/view/3b7190f79e31433239689307.html

[96] https://www.vaticannews.va/pl/swiat/news/2019-09/chiny-instytut-konfucjusza-propaganda.html

[97] https://www.abc.net.au/news/2018-12-22/why-pandas-are-part-of-chinas-diplomatic-strategies/10630298

[98] https://www.ft.com/content/8a04a532-be92-11e7-9836-b25f8adaa111; http://www.chinauncensored.tv/panda-propaganda/

[99] https://pism.pl/publikacje/Dezinformacja_Chin_i_Rosji_w_trakcie_pandemii_COVID19

[100] https://wyborcza.pl/7,75399,25791687,w-chinach-korowirus-slabnie-ale-nasila-sie-propaganda-sukcesu.html

[101] https://wyborcza.pl/7,75399,26006015,sledztwo-ap-chiny-ukrywaly-kluczowe-informacje-o-nowym-koronawirusie.html

[102] https://wyborcza.pl/7,75399,25832180,who-tajwan-o-chinach-juz-mowilismy-bulwersujacy-wywiad-wicedyrektora.html

[103] https://www.dw.com/en/what-influence-does-china-have-over-the-who/a-53161220

[104] https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-07-22/pompeo-tells-u-k-mps-china-bought-who-chief-tedros; https://theprint.in/opinion/who-and-china-tedros-past-worrying-how-india-fell-for-it/400945/

[105] https://www.heritage.org/asia/commentary/western-media-falls-chinas-propaganda-trap

[106] https://www.bankier.pl/wiadomosc/Koronawirus-ofensywa-propagandowa-Pekinu-7841497.html

[107] https://wyborcza.pl/7,75399,25917992,zachod-oskarza-chiny-o-pandemie-pekin-odpowiada-animacja.html?f

[108] https://wpolityce.pl/polityka/497185-dyplomacja-maseczkowa-chin-poniosla-kleske

[109] https://kulturaliberalna.pl/2019/09/04/chinska-propaganda-protesty-hongkongu/

[110] https://pism.pl/publikacje/Dezinformacja_Chin_i_Rosji_w_trakcie_pandemii_COVID19; https://foreignpolicy.com/2020/04/08/china-serbia-aleksander-vucic-xi-jinping-coronavirus/

[111] https://wyborcza.pl/7,75399,25912084,wszystkie-chinskie-klamstwa-o-koronawirusie-le-figaro.html

Jeśli spodobał Ci się powyższy tekst to zapraszam do obserwowania mojego fanpage’u, gdzie będą informacje nt. dalszych publikacji!